„Wykonało się” czy „zapłacono”? Ja przełożyć ostatnie słowo Jezusa na krzyżu?
Ewangelia Jana została napisana od razu po grecku. Żeby dotrzeć do maksymalnej liczby odbiorców. Dziś Jan napisałby ją po angielsku. Ostatnie słowo Jezusa z krzyża, to „tetelestai” (τετέλεσται). Dosłownie znaczy „jest dokonane” albo „jest dokończone” (J 19,30).
Wzięli się za to słowo badacze. Okazało się, że w ocalałych starożytnych zapiskach pojawia się ono na różnego rodzaju pokwitowaniach, poświadczających ukończenie: budowy, rzeźbienia pomników, prania, szycia, wymiany handlowej albo tego, co było dzisiaj było do zrobienia.
Pojawia się jeszcze jeden ciekawy wątek: płacenia ceł („celnik” w Ewangelii, to „telones”), podatków oraz spłacania długów. W Egipcie znaleziono ponad 40 kwitów bankowych z czasów, gdy i tutaj powszechnie panowała greka. Wszystkie kończą się skrótem „tetel”, być może związanym ze słowem „tetelestai” – co można przełożyć jako „zapłacono”. Pomijając więc językowe niuanse i teorie można dorzucić jeszcze i to, że Jezus ostatnim tchnieniem na krzyżu, woła „dług spłacony”!
Mamy śliczny tego ślad staropolskiej literaturze paschalnej, w pieśni „Nie zna śmierci Pan żywota”. Jej autorem jest Franciszek Karpiński – ten sam, który napisał „Kiedy ranne wstają zorze” czy „Bóg się rodzi, moc truchleje”. W drugiej zwrotce majestatycznego hymnu wielkanocnego śpiewamy:
„Adamie, dług twój spłacony, okup ludzi dokończony;
Wnijdziesz w niebo z szczęśliwemi dziećmi twemi”.
Taką wersję znajdziemy w wydanych w 1792 roku „Pieśniach nabożnych”. W kościołach najczęściej śpiewa się ze zmianą kolejności „Twój, Adamie, dług spłacony”.
Cóż – takie są fakty: przez całe stulecia wydawało się, że człowiek tkwi w stanie upadłości konsumenckiej. Aż do chwili, gdy Jezus umarł na krzyżu.
Nie zna śmierci Pan żywota, chociaż przeszedł przez jej wrota:
Rozerwała grobu pęta, ręka święta. Alleluja.
Adamie, dług twój spłacony, okup ludzi dokończony;
Wnijdziesz w niebo z szczęśliwemi dziećmi twemi. Alleluja.
Próżno, żołnierze, strzeżecie, w tym grobie Go nie znajdziecie;
Wstał, przeniknął sklepu mury, Bóg natury. Alleluja.
On znowu na ludzkie plemię i na miłą patrzy ziemię.
Jak drogo dzisiaj przybrana, kosztem Pana! Alleluja.
Przez Twe święte zmartwychwstanie, z grzechów powstać daj nam, Panie,
Potem z Tobą królowanie. Alleluja. Alleluja.
