Minihomilie na każdy dzień.
3. tydzień Wielkiego Postu – poniedziałek
Łk 4,24-30 Kiedy Jezus przyszedł do Nazaretu, przemówił do ludu w synagodze: „Zaprawdę powiadam wam: Żaden prorok nie jest mile widziany w swojej ojczyźnie. Naprawdę mówię wam: Wiele wdów było w Izraelu za czasów Eliasza, kiedy niebo pozostawało zamknięte przez trzy lata i sześć miesięcy, tak że wielki głód panował w całym kraju; a Eliasz do żadnej z nich nie został posłany, tylko do owej wdowy w Sarepcie Sydońskiej. I wielu trędowatych było w Izraelu za proroka Elizeusza, a żaden z nich nie został oczyszczony, tylko Syryjczyk Naaman”. Na te słowa wszyscy w synagodze unieśli się gniewem. Porwali Go z miejsca, wyrzucili Go z miasta i wyprowadzili aż na stok góry, na której ich miasto było zbudowane, aby Go strącić. On jednak przeszedłszy pośród nich oddalił się.
Kilka wieków temu. Na uniwersytecie toczą się otwarte naukowe debaty. Oczywiście w ówczesnym języku nauki – czyli po łacinie. Chętnie uczestniczy w nich pewien prosty zdun. Pewnego razu zaczepia go jakaś rozszczebiotana grupa żaków.
– Po co, dobry człowieku, przychodzicie na nasze debaty. Przecie nie znacie łaciny i nic z nich nie pojmujecie.
– Prawie nic – odpowiada zagadnięty zdun. – Prawie nic, poza tym, że zawsze wiem, który z dyskutantów jest w błędzie.
– A po czymże można to poznać?
– To proste. To ten, który pierwszy wpada w gniew.
No właśnie: z jakimże zatrważającym spokojem Jezus mówi o proroku nie docenionym przez swoich. Z jakimże gniewem rodacy powstają, by wziąć na Nim odwet. Gołym okiem widać, po czyjej stronie jest racja.
Niech ustaną wszystkie gniewy i spory, a pośrodku was niech będzie Chrystus. Zastanów się nad swoim gniewem: jak często, na kogo, w jaki sposób się gniewasz. Zgoda. Może cię ktoś rozzłości, wyprowadzić z równowagi. Ale twój gniew świadczy o tym, że po prostu nie masz racji.
3. tydzień Wielkiego Postu – wtorek
Mt 18,21-35 Piotr zbliżył się do Jezusa i zapytał: „Panie, ile razy mam przebaczyć, jeśli mój brat wykroczy przeciwko mnie? Czy aż siedem razy?” Jezus mu odrzekł: „Nie mówię ci, że aż siedem razy, lecz aż siedemdziesiąt siedem razy. Dlatego podobne jest królestwo niebieskie do króla, który chciał się rozliczyć ze swymi sługami. Gdy zaczął się rozliczać, przyprowadzono mu jednego, który mu był winien dziesięć tysięcy talentów. Ponieważ nie miał z czego ich oddać, pan kazał sprzedać go razem z żoną, dziećmi i całym jego mieniem, i tak dług oddać. Wtedy sługa upadł przed nim i prosił go: «Panie, miej cierpliwość nade mną, a wszystko ci oddam». Pan ulitował się nad tym sługą, uwolnił go i dług mu darował. Lecz gdy sługa ów wyszedł, spotkał jednego ze współsług, który mu był winien sto denarów. Chwycił go i zaczął dusić, mówiąc: «Oddaj, coś winien!» Jego współsługa upadł przed nim i prosił go: «Miej cierpliwość nade mną, a oddam tobie». On jednak nie chciał, lecz odszedł i wtrącił go do więzienia, dopóki nie odda długu. Współsłudzy jego widząc, co się działo, bardzo się zasmucili. Poszli i opowiedzieli swemu panu wszystko, co zaszło. Wtedy pan jego wezwał go przed siebie i rzekł mu: «Sługo niegodziwy, darowałem ci cały ten dług, ponieważ mnie prosiłeś. Czyż więc i ty nie powinieneś był ulitować się nad swym współsługa, jak ja ulitowałem się nad tobą?» I uniesiony gniewem pan jego kazał wydać go katom, dopóki mu całego długu nie odda. Podobnie uczyni wam Ojciec mój niebieski, jeżeli każdy z was nie przebaczy z serca swemu bratu”.
Zaczynają wymyślać Bogu i odgrażać mu się. W końcu staje się to, co się musi stać: Pan Bóg potępia zbuntowanych pewnych swojego zbawienia. Tych, którzy nie potrafili przebaczyć.
Bardzo lubię tę metaforkę: przebaczenie jest zapachem, który wydają deptane kwiaty. Brak przebaczenia, to zapyzienie, zaduch, więcej – przepraszam – smrodek, który z biegiem czasy strasznie cuchnie. Dobra rada: zacznij wreszcie pachnieć. Wiesz, o co mi chodzi?
Rabini w czasach Jezusa zastanawiali się, ile razy Bóg może przebaczyć ten sam grzech. Rygoryści mówili – raz, umiarkowani – dwa, liberałowie – trzy. Podobnie traktowano przebaczenie ludzkie – za szczyt wspaniałomyślności uchodziło czterokrotne przebaczenie tego samego rodzaju złego postępowania. W pytaniu Piotra – „siedem” – trąci chyba nawet nutką ironii.
3. tydzień Wielkiego Postu – środa
Mt 5,17-19 Jezus powiedział do swoich uczniów: „Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić. Zaprawdę bowiem powiadam wam: Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie zmieni się w Prawie, aż się wszystko spełni. Ktokolwiek więc zniósłby jedno z tych przykazań, choćby najmniejsze, i uczyłby tak ludzi, ten będzie najmniejszy w królestwie niebieskim. A kto je wypełnia i uczy wypełniać, ten będzie wielki w królestwie niebieskim”.
Wodzowi przyniesiono do podpisania wyrok, skazujący młodego oficera za niesubordynację. Wyrok brzmiał:
– Ułaskawić nie można, rozstrzelać.
Wódz przejrzał akta młodego oficera: chodziło o jakąś błahostkę, ale w warunkach wojny tylko jeden wyrok sądu jest możliwy: śmierć. Przed oczami stanęła mu cała drabina wojskowej kariery, przyszłość, która nie będzie mu dana, ból rodziców i kolegów młodzieńca. Całą noc nie zmrużył oka. Nad ranem wydał strażom podpisany wyrok. W sentencji nastąpiła tylko jedna mała zmiana przecinka:
– Ułaskawić, nie można rozstrzelać.
Czym jest Boże miłosierdzie? Myślimy sobie czasem tak: Pan Bóg zmieni przykazania. Wyjaśni, że z tym cudzołóstwem, kradzieżą czy zabijaniem to wcale nie było tak, jak myśleliśmy i w ogóle. A tymczasem Jezus mówi: ani jota nie zostanie w prawie zmieniona. Miłosierdzie Boże nie zmienia praw. Miłosierdzie Boże może zmienić jedynie wyrok. A i to o bardzo niewiele. Czasem tylko o jeden maleńki przecinek.
Nie ryzykuj, nie przeciągaj struny, nie próbuj, na ile sobie jeszcze możesz pozwolić, by wciąż pozostać w granicach Bożego Miłosierdzia. Odrobina gorliwości i zaangażowania w wypełnianiu Bożego prawa jeszcze nikomu nie zaszkodziła.
Jota (jod) – najmniejsza spółgłoska alfabetu hebrajskiego, kreska oddzielająca dwie podobnie brzmiące spółgłoski.
3. tydzień Wielkiego Postu – czwartek
Łk 11,14-23 Jezus wyrzucał złego ducha, który był niemy. A gdy zły duch wyszedł, niemy zaczął mówić i tłumy były zdumione. Lecz niektórzy z nich rzekli: „Przez Belzebuba, władcę złych duchów, wyrzuca złe duchy”. Inni zaś, chcąc Go wystawić na próbę, domagali się od Niego znaku z nieba. On jednak, znając ich myśli, rzekł do nich: „Każde królestwo wewnętrznie rozdarte pustoszeje i dom na dom się wali. Jeśli więc i szatan sam przeciw sobie wewnętrznie jest rozdwojony, jakże się ostoi jego królestwo? Mówicie bowiem, że Ja przez Belzebuba wyrzucam złe duchy. Lecz jeśli Ja przez Belzebuba wyrzucam złe duchy, to przez kogo je wyrzucają wasi synowie? Dlatego oni będą waszymi sędziami. A jeśli Ja palcem Bożym wyrzucam złe duchy, to istotnie przyszło już do was królestwo Boże. Gdy mocarz uzbrojony strzeże swego dworu, bezpieczne jest jego mienie. Lecz gdy mocniejszy od niego nadejdzie i pokona go, zabierze wszystką broń jego, na której polegał, i łupy jego rozda. Kto nie jest ze Mną, jest przeciwko Mnie; a kto nie zbiera ze Mną, rozprasza”.
Do sklepu wchodzi mężczyzna. Zbliża się do lady, za która stoi sprzedawca i pyta:
– Czy dostanę u pana taki trochę przeterminowany kefir?
– W naszym sklepie mamy tylko najświeższe i najlepszej jakości produkty.
Nazajutrz sytuacja powtarza się z dokładnością do jednego słowa. Na trzeci i czwarty dzień – tak samo. Sprzedawcy widać nie daje to spokoju, bo kiedy piątego dnia zjawia się znów ten sam klient i pyta o trochę przeterminowany kefir, odpowiada:
– Klient nasz pan. Proszę sobie wyobrazić, że tak: mamy taki trochę przeterminowany kefir!
Na to pytający mężczyzna wyciąga zza pazuchy jakiś niewielki kartonik i machając nim przed nosem sprzedawcy stanowczo oznajmia:
– W takim razie płaci pan pięćset złotych grzywny. Jestem kontrolerem z Sanepidu!
Trochę to wygląda tak, jakby Żydzi specjalnie podsuwali Jezusowi opętanych, chcąc Go sprowokować do takiego działania, które da asumpt oskarżeniom o zmowę z Belzebubem. Azaliż może być coś bardziej pokrętnego i oburzającego zarazem, niż ludzka natura?
Strzeż się zgorszenia. I pamiętaj, że zgorszyć kogoś, to nie tylko sobie zakląć, czy zachować się nieprzyzwoicie. Ale to – przede wszystkim – sprowokować kogoś do zrobienia czegoś złego. Albo ujmę to jeszcze prościej: nie działaj ludziom na nerwy.
Skąd się bierze posądzenie Jezusa o pakt z Belzebubem? Stąd, że ów duch zły był niemy, a po wypędzeniu go z człowieka zaczął mówić. Mianem Belzebuba Żydzi określali „konkurenta” Jahwe – filistyńskiego boga o tym imieniu (wzniosły), przekręcali z drwiną jego imię na Baal-Zebub (Panujący nad Muchami) albo nawet Beel-Zebul (Rządzący odchodami – sic!). Posądzenie o pakt Jezusa z Belzebubem jest próbą oczywistego poderwania jego autorytetu poprzez ośmieszenie.
3. tydzień Wielkiego Postu – piątek
Mk 12,28b-34 Jeden z uczonych w Piśmie zbliżył się do Jezusa i zapytał Go: „Które jest pierwsze ze wszystkich przykazań?” Jezus odpowiedział: „Pierwsze jest: «Słuchaj, Izraelu, Pan, Bóg nasz, Pan jest jedyny. Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całym swoim umysłem i całą swoją mocą». Drugie jest to: «Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego». Nie ma innego przykazania większego od tych”. Rzekł Mu uczony w Piśmie: „Bardzo dobrze, Nauczycielu, słusznieś powiedział, bo Jeden jest i nie ma innego prócz Niego. Miłować Go całym sercem, całym umysłem i całą mocą i miłować bliźniego jak siebie samego daleko więcej znaczy niż wszystkie całopalenia i ofiary”. Jezus widząc, że rozumnie odpowiedział, rzekł do niego: „Niedaleko jesteś od królestwa Bożego”. I nikt już nie odważył się więcej Go pytać.
Pierwsza połowa dwunastego wieku. W Niemczech trwa bratobójcza wojna. Wojska cesarskie oblegają twierdzę Weinsberg. Przewaga oblegających – stokrotna, ale opór broniących się jest nieustępliwy. W końcu cesarz postanawia rozprawić się z załogą Weinsberu ostatecznie. Jest jednak łaskawy:
– Jutro o świcie niech wyjdą z twierdzy dzieci i niewiasty. Kobiety mogą zabrać to, co mają najcenniejszego.
Nazajutrz skoro świt otwierają się podwoje bramy wiodącej do twierdzy. Najpierw wysypują się dzieci. Potem wychodzą kobiety. Każda dźwiga na plecach… swojego męża.
Cesarz znów okazuje się łaskawy. Zbudowany odwagą kobiet wszystkim pozwala odejść wolno.
Największe przykazanie: będziesz miłował Pana Boga nade wszystko i bliźniego jak siebie. Największe. Ciekawostka: formuła, którą posługuje się Jezus, udzielając odpowiedzi na pytanie o największe przykazanie jest żydowskim „pacierzem”, powtarzanym przez pobożnych pięć razy dziennie.
Też uczyń te słowa swoim pacierzem. Niech będą nie tylko twoim największym przykazaniem, ale też najcenniejszym skarbem, unoszonym przez ciebie i unoszącym ciebie z każdego oblężenia i z każdej zawieruchy.
Prawo samo w sobie wraz z tym, co stanowiło pokłosie jego interpretacji, obejmowało w czasach Jezusa łącznie 613 przykazań, w tym 248 nakazów (co miało nawiązywać do domniemanej liczby członków, z jakich składa się ludzkie ciało) oraz 365 zakazów (po jednym, na każdy dzień).
3. tydzień Wielkiego Postu – sobota
Łk 18,9-14 Jezus powiedział do niektórych, co ufali sobie, że są sprawiedliwi, a innymi gardzili, tę przypowieść: „Dwóch ludzi przyszło do świątyni, żeby się modlić, jeden faryzeusz, a drugi celnik. Faryzeusz stanął i tak w duszy się modlił: «Boże, dziękuję Ci, że nie jestem jak inni ludzie, zdziercy, oszuści, cudzołożnicy, albo jak i ten celnik. Zachowuję post dwa razy w tygodniu, daję dziesięcinę ze wszystkiego, co nabywam». Natomiast celnik stał z daleka i nie śmiał nawet oczu wznieść ku niebu, lecz bił się w piersi i mówił: «Boże, miej litość dla mnie, grzesznika». Powiadam wam: Ten odszedł do domu usprawiedliwony, nie tamten. Każdy bowiem, kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się uniża, będzie wywyższony”.
Jeden z cesarzy wizytował więzienie. Przystawał przy każdej celi i pytał uwięzionych o powód, dla którego znaleźli się w tak nędznym miejscu i kondycji.
– Jestem niewinny, wasza wysokość! – mówili jedni.
– Nic złego nie uczyniłem! – utrzymywali inni.
– Znalazłem się tutaj na skutek jakiejś fatalnej pomyłki! – ktoś tłumaczył.
– W życiu muchy bym nie skrzywdził!
– Litości, wasza wysokość!
Wreszcie cesarz stanął przed milczącym osobnikiem, stojącym przy kracie gdzieś z boku.
– A ty, jak się tutaj znalazłeś, człowieku – spytał władca.
– W gniewie porachowałem kości pewnemu biedakowi. Sąd skazał mnie na karę, którą tu sprawiedliwie odbywam.
Cesarz usłyszawszy to rozkazał:
– Natychmiast uwolnić mi tego człowieka. Nie można pozwolić na to, aby przyznający się do winy bandyta zgorszył swym niecnym przykładem wszystkie przetrzymywane tu niewiniątka.
Skrucha jest siostrą pokory, pozwala poznać i przyjąć prawdę o sobie, przede wszystkim w odniesieniu do swoich słabości i win. Skrucha nie potrzebuje oglądania się na innych, porównywania do nich, wywyższania się nad bliźniego – tak jak pokora.
Może w dzieciństwie miałeś w domu taką futrynę, na której ojciec ołówkiem zaznaczał co miesiąc twój wzrost? Stosuj taką miarkę i dzisiaj. Nigdy nie zastanawiaj się, na ile jesteś lepszy od niego czy od niej. Zawsze pytaj sam siebie: na ile jestem lepszy od siebie sprzed tygodnia, miesiąca, roku…
Żydzi – także ci z przypowieści Jezusa, wyraźnie adresowanej do faryzeuszów, modlili się w postawie stojącej, a słowa modlitwy wypowiadali półgłosem
