Dwóch zacnych mężów zamyka flanki głównego ołtarza w niejednym kościele. Obaj – nie z pustymi rękami.
To – oczywiście – wspominani w randze uroczystości kościelnej 29 czerwca święci Piotr i Paweł. Łączy ich najpierw fakt, że obaj byli Apostołami, głoszącymi Chrystusową Ewangelię. Inna sprawa, że nie posiadali w tym kierunku ani wymaganego wykształcenia, ani nawet – jak się wydaje – oczekiwanych cech czy umiejętności.
Piotr był zwykłym rybakiem.
Nim zetknął się z Jezusem osobiście, jego rodzony brat – Apostoł Andrzej – powiedział mu o Mesjaszu i przyprowadził Piotra do Niego. Po pierwszym „pójdź za mną” Piotr powiedział sobie coś w rodzaju „dobra, dobra” i spokojnie wrócił do swojej roboty rybaka. Dopiero po kazaniu Jezusa i cudownym połowie rzucił wszystko i poszedł za Panem.
To była szorstka przyjaźń. Piotr się wymądrzał. Ośmielił się nawet upomnieć Jezusa: „nigdy to na Ciebie nie przyjdzie”, kiedy Ten zapowiedział swoją mękę i śmierć na krzyżu. Pan powiedział mu wtedy wprost „zejdź mi z oczu, szatanie”.
Jezus go wyróżniał
Mimo, iż Jezus znacząco Piotra wyróżniał – zabrał go ze sobą na górę Przemienienia, podczas wskrzeszenia córki Jaira i modlitwy w Ogrojcu – ten prosty rybak z Galilei wyparł się Jezusa. I to nie przez przypadek, ale trzykrotnie powtarzając: „nie znam tego człowieka”. Wydaje się, że dał Jezusowi wystarczająco dużo powodów, by uwolnił go z powołania do grona Dwunastu, a tym bardziej postawienia Piotra na czele tego zacnego grona. A tymczasem to właśnie Piotr usłyszał Jezusowe: „tobie dam klucze Królestwa, cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie”. To dlatego atrybutem, znakiem rozpoznawczym Piotra w ikonografii jest para kluczy.
Klucze są starożytnym symbolem władzy.
W czasach Jezusa klucz do domu był tylko jeden, zamki były prymitywne. Klucz był wygiętym, sporych rozmiarów prętem, który wsuwało się w otwór w drzwiach, by umiejętnie nim manipulując odciągnąć zasuwę blokującą drzwi. Taki klucz dzierżył zazwyczaj gospodarz, więc on posiadał władzę nad tym, kto dostanie się do domu. Klucze Piotrowe są symbolem władzy w Kościele, występują w herbach papieskich, ale przypisują także Piotrowi możliwość otwierania bram raju przed tymi, którzy u nich stają.
Umęczeni w tym samym dniu
Tak więc Piotr – Pan Kluczyk – przypomina nam, w stronę jakich zacnych wrót pielgrzymujemy. Stojący naprzeciw niego Pan Mieczyk – to nie anioł, który z ognistym mieczem strzegł bram rajskich wówczas, gdy po upadku nasi prarodzice zostali usunięci z ogrodu Eden. To święty Paweł: zrazu faryzeusz i uczeń Prawa, prześladowca pierwotnego Kościoła, w drodze do Damaszku rzucony w proch ziemi. Tak, jak Piotra Jezus pytał „czy miłujesz mnie?”, jemu zadał pytanie „dlaczego mnie prześladujesz?”. Obu Apostołów łączy jeszcze i to, że wyznaczając im misję głoszenia Ewangelii, Jezus zmienił ich imiona: Szymona na Piotr (skała) a Szawła na Paweł (mały), wyznaczając tym samym nową rolę, jaką mieli spełnić w swoim życiu. Jego kres też jest wspólny obu Apostołom: ponieśli męczeńską śmierć za wiarę. Piotr – ukrzyżowany, podobno na własne życzenie, głową w dół. Paweł – jako obywatel rzymski – ścięty mieczem, który tak dzielnie trzyma w ręku. Ten miecz nawiązuje także do biblijnego symbolu miecza, wyobrażającego Słowo Boże – jak miecz ostre i skuteczne. Legenda mówi, że po ścięciu owym mieczem głowa Pawła potoczyła się, trzykrotnie odbijając się od ziemi. W każdym z tych miejsc wytrysnęło źródełko, a okolicę – dziś na obrzeżach Rzymu – nazywa się Trzy Fontanny.
Księga
Na koniec o jeszcze jednym elemencie wspólnym obu Apostołów – o księdze. Piotr i Paweł trzymają opasłe tomisko. Od razu trzeba zaznaczyć, że w ich czasach nie znano jeszcze ksiąg w takim kształcie. Do lektury używano zwojów. Ale sztuka, w tym przypadku, ma charakter symboliczny, a więc umowny i nie jest jej zadaniem oddawanie realiów, ale idei i prawd. A prawda jest taka, że obaj głosili Ewangelię i obaj – choć Paweł w nieporównywalnie większym stopniu – przyczynili się do powstania księgi Nowego Testamentu, nie tylko występując jako jego bohaterowie, ale również przyczyniając się albo samodzielnie redagując jego część.
Zwyczaj umieszczania figur Książąt Kościoła – jak zwykło się określać świętych Apostołów Piotra i Pawła – jest w świątyniach, zwłaszcza na głównym ołtarzu lub w jego pobliżu dość powszechny i spotykany niemal w całym chrześcijańskim świecie.
